Datu pertsonalak

sábado, 17 de enero de 2009

Euskara Batuaren sustapena

.
Euskara Batua 1918an izan zuen bere lehenengo ahalegina, Euskaltzaindia sortu zen momentutik bere beharra somatu zuten, izan ere, hizkuntza gabeko nazioa zen Euskal Herria, edo hobeto esanda, euskalki gehiegi zituen aberria zen.
Aspaldi Leizarragak edo Etxeberri Sarakoak egindako esfortzuak ahantzuak izan ziren, ez zuten hedapenik izan eta jendeak ez zuenez hauen berri izan, ez zuten nazio eta hizkuntza kontzientziarik piztu.
Azkuek Euskaltzaindia sortu zeneko euskara batuaren aldeko saiakera egin bazuen ere, berriro ere ez zuen lortu bere egitasmoa. 1968ko Arantzazuko biltzarrean erabaki zen gipuzkera hartzea eredu moduan eta momentu horretatik aurrera hasi zen garatzen euskara hizkuntza literario eta kulto moduan. Arauak, erabilerak, aldaerak, ahoskera... hizkuntzaren hainbat aspektu begiratu zituzten eta urteen baitan lortu zuten eredu finko eta irmo bat garatzea. gaur egun eredu hori izateaz gain, erakunde eta instituzio ofizialetan barneratuta dago, eta horietariko bat hezkuntza da.
Hezkuntza da batua bultzatzeko bide bakarrenetarikoa, administrazioan informazioa eman daitekeelako euskara batuan, baina inoiz ez da eginkizun pedagogikoa izango. Hainbat esparrutan galtzear zegoen hizkuntza berreskuratu da (Aezkoa, Zaraitzu...), agian euskalkiaren galera ere ekarri du euskara batuaren agerraldia zenbait esparrutan, baina pentsatu beharra dago euskara batua izan ez balitz euskalkia galdu eta euskara galduko litzatekeela esparru horietan.
Enkartazioak, ezkerraldea, Donostialdea, Araba... bezalako lurraldeetan euskara bermatzen ari da eta horren arira, euskara berreskuratzen ari da. Egia da beste zenbait lurraldeetan euskalkia baztertua izan dela, baina hizkuntza eta hizkera bakoitzak badu bere tokia.
Hezkuntzan badago euskalkiarentzako lekua, lan edo aldi zehatzetarako bada ere. Bere tokia zein den (herrian edo hizkera bereko jendearekin hitz egiteko, komunikatzeko) jakin beharra dago, eta hura nola erabili. hala ere, euskara batuak ikuspegi honetatik ez du beti alde txarrik, badu euskalkienganako sentiberatasuna, hau da, kontuan hartzen ditu. Gauzak horrela, honen isla gisa euskara batuko aldaera ezberdinak aurki ditzakegu lurralde ezberdinetan. Hori dela eta, ez da berdina izango Lekeitioko euskara batua eta Tolosakoa, edo Maulekoa eta Iruñakoa.
Hau honela, hizkuntza edo euskalki bakoitzari bere lekua dagokio eta hori ezberdintzen jakin beharra dago. Jakin behar dugu goraipatzen hainbeste mendetan lortu ezin izan genuen euskara batua, eta hau erabili Euskal Herriko edozein puntuko euskaldunekin komunikatzeko.